دعوای الزام به تحویل اسناد و مدارک

دعوای الزام به تحویل اسناد و مدارک می‌تواند به عنوان یک دعوی مستقل و یا به طور ضمنی صورت بگیرد. دعوی الزام به تحویل اسناد و مدارک از این جهت دارای اهمیت می باشد که با توجه به قوه‌ی اثباتی و نقشی که این اسناد در رفع اختلاف و اثبات ادعا دارند، ممکن است که تنها وسیله برای احقاق حق باشد که با این وجود خود شخص قادر به تحویل ان سند به دادگاه و مرجع صالح نباشد. از این رو، دادگاه در صورتی که وجود و تاثیر سند را در دادرسی محرز بداند، طرف مورد نظر را ملزم به تحویل اسناد و مدارک می‌نماید.گاه وجود این اسناد می‌تواند در نزد اشخاصی که ان را به عنوان امانت دارند، برای شخص دیگر مضر و از ان به عنوان وسیله‌ای برای سوء استفاده‌ی اشخاص باشد.گاهی اوقات هم اسناد و مدارک تنها وسیله ی اثبات ادعای شخص می باشد که در دست خوانده یا شخص دیگری می باشد، از این رو با اقامه ی دعوی الزام به تحویل اسناد و مدارک اسناد و مدارک را مسترد نماید.

در این مقاله، که با همکاری دفتر حقوقی دکتر محمدرضا مهری وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی اسناد، تهیه شده است، به بررسی رویه ی قانونی دعوای الزام به تحویل اسناد و مدارک می‌پردازیم. در ادامه، مطالبی درباره چگونگی تنظیم دادخواست الزام به تحویل اسناد و مدارک، چگونگی دفاع در پرونده‌های الزام به تحویل اسناد و مدارک را که در وب سایت گروه وکلای مهر منتشر می‌شود خواهید خواند.

سوالات درباره دادخواست الزام به تحویل اسناد و مدارک

• چه مواردی مشمول الزام به تحویل اسناد و مدارک می باشد؟
• عدم تحویل اسناد و مدارک دارای چه آثاری می باشد؟
• در صورت عدم امکان الزام به تحویل اسناد و مدارک به چه نحو اقدام می‌شود؟
• الزام به تحویل اسناد و مدارک از مراجع دولتی به چه نحو می باشد؟
• مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای الزام به تحویل اسناد و مدارک کجاست؟

موارد الزام به تحویل اسناد و مدارک

اسناد با توجه به اهمیتی که نسبت به آن‌ها متصور می باشد، در موارد حقوقی و اختلافی به عنوان مدرک و سند معتبری محسوب می‌شود که این اسناد خواه می‌توانند تجارتی و یا غیر تجارتی باشند و هر کدام بسته به ماهیت خود در مواردی سند محسوب می‌شوند که مثبت ادعای شخص و موثر در دادرسی می‌باشند. این موارد به شرح ذیل می باشد:

اسناد تجارتی: گاه این موقعیت پیش می‌آید که بدهکار برای پرداخت دین خود اقدام به پرداخت مبلغ وجه سند تجارتی می‌نماید و بدون اینکه سند تجارتی را که برای پرداخت دین خود تحویل داده باشد، مسترد کند و در نتیجه این امکان وجود دارد که طلبکار بخواهد از طریق سند تجارتی برای مطالبه‌ی مجدد وجهی که پرداخت گردیده است، اقدام کند، در نتیجه می‌تواند از طریق دادگاه صالح و با تقدیم دادخواست، طلبکار را ملزم به تحویل اسناد و مدارک نماید.

اسناد قراردادی: اشخاص می‌توانند برای تشکیل معاملات و قراردادهای خود با یکدیگر توافق داشته باشند و توافق خود را به نحو شفاهی و یا کتبی تنظیم کنند. در صورتی که به نحو کتبی و همراه با تنظیم سند باشد، در این صورت باید برای اجرای مفاد قرارداد بین طرفین، در صورتی که طرف دیگر تعهد از انجام مفاد قرارداد خودداری کند، الزام طرف تعهد را به انجام مفاد قرارداد بخواهد و به همین جهت هم باید وجود تعهد و قرارداد را اثبات نماید و اگر اصل سند قرارداد در نزد متعهد باشد، می‌تواند برای اثبات وجود قراداد کتبی، الزام به تحویل اسناد و مدارک را بخواهد.

در بعضی موارد این امکان وجود دارد که شخص در جریان دادرسی سندی را ابراز نماید که در ان سند به سند دیگری ارجاع داده شده باشد که در نزد طرف دعوی و یا شخص دیگری باشد(مثال،دفتر اسناد رسمی) و در صورتی که ابراز سند موثر در دادرسی و صدور رای باشد، در این صورت می‌تواند الزام به تحویل اسناد و مدارک را بخواهد.

اسناد غیرمالی:گاه ممکن است که اسنادی باشد که خود مثبت و دلیل ادعا باشد و در نزد دیگری باشد و در این صورت، با تقدیم دادخواست الزام به تحویل اسناد و مدارک و صدور حکم توسط دادگاه، ملزم به تحویل اسناد و مدارک می گردد.

اسناد و مدارک سری: در بعضی از موارد برای بررسی به موضوعی حقوقی این امکان وجود دارد که دادگاه برای کشف پرونده و بررسی موارد، نیاز به بررسی سند و مدرکی را داشته باشد که دسترسی به سند مورد نظر، محدودیت زیادی داشته باشد و نتوان به راحتی به ان دسترسی داشت، از جمله ی این اسناد می توان به اسناد سری دولتی اشاره کرد که تحویل ان باید با اجازه ی رئیس قوه‌ی قضاییه باشد.

آثار عدم الزام به تحویل اسناد و مدارک

در صورت الزام به تحویل اسناد و مدارک، شخص ملزم به انجام ان می‌شود و اگر شخص به وجود ان سند در نزد خود اعتراف نماید ولی از تحویل ان به دادگاه خودداری نماید و یا همچنین در صورت دعوی بین دو تاجر، وجود اسناد و دفاتر تجارتی برای او اثری ندارد و علیه او می‌تواند در صورتی که طرف دعوی غیرتاجر باشد، مدرک باشد مگر اینکه ثابت نماید که دفاتر تجارتی او تلف شده و در دسترس نمی‌باشد. عدم ابراز اسناد و دفاتر تجارتی در صورت الزام به تحویل اسناد و مدارک، علیه شخص مدرک می‌باشد. در این صورت دادگاه می‌تواند ان را از قرائن و امارات مثبت بداند و بدین نحو وجود سند را مفروض بداند.

عدم امکان الزام به تحویل اسناد و مدارک

هرگاه در دادگاه شخصی ملزم به تحویل اسناد و مدارک شده باشد و در صورتی که ابراز و تحویل اسناد و مدارک در دادگاه ممکن نباشد، دادگاه شخصی را با حضور طرفین مامور معاینه و خارج نویسی اسناد و مدارک می‌نماید. همچنین اگر الزام به تحویل اسناد و مدارک به دادگاه ممکن نباشد و یا ابراز ان برخلاف نظم و یا عفت عمومی و یا برخلاف مصالح عامه یا حیثیت افراد باشد، رئیس دادگاه یا دادرس یا مدیر دفتر دادگاه از جانب او در حضور طرفین انچه را که لازم و راجع به مورد اختلاف است خارج نویس می‌نماید.

در صورتی که یکی از طرفین دعوی به پرونده دعوای مدنی استناد نماید و الزام به تحویل اسناد و مدارک ممکن نباشد، رونوشتی را از موارد مورد اشاره فراهم می‌نماید.

الزام به تحویل اسناد و مدارک از مراجع دولتی

در صورتی که اسناد و مدارک مربوط به دعوا و موثر در دعوا، در ادارات دولتی و یا شهرداری و یا موسسات دولتی که با سرمایه ی دولت تاسیس می‌شوند، باشد، این مراجع ملزم به تحویل اسناد و مدارک در موعد مقرر به دادگاه می‌باشند مگر اینکه تحویل آن‌ها با نظم عمومی و یا مصالح سیاسی کشور مغایرت داشته باشد و باید با ذکر ادله ی کافی، از تحویل خودداری کند که در صورت موافقت دادگاه، جو از عدم الزام به تحویل اسناد و مدارک محرز خواهد شد.

الزام به تحویل اسناد و مدارک می‌تواند از مراجع قضایی درخواست شود که ملزم به ارسال رونوشت و یا اصل اسناد و مدارک هستند.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای الزام به تحویل اسناد و مدارک

در صورتی که موضوع اصلی دعوی، الزام به تحویل اسناد و مدارک باشد، در این صورت چون شخصی که سند در ید اوست متعهد به تحویل سند می باشد، دادگاه محل اقامت او صالح به رسیدگی می‌باشد. در دعوی مربوطه اگر سند، تجارتی و مالی و هرچند وجه ان پرداخت شده باشد، مالی است خواهد بود، هرگاه در ضمن دعوی اصلی، تحویل سند و مدارک به عنوان سند لازم باشد، دادگاه موارد ان را انجام می‌دهد و نیاز به دعوی جداگانه تحت عنوان دعوی الزام به تحویل اسناد و مدارک نمی‌باشد.

مشاوره حقوقی دعوای الزام به تحویل اسناد و مدارک

موسسه حقوقی طلیعه عدالت و مهر پارسیان با مشاوره دکتر محمد رضا مهری، به عنوان بهترین وکیل در زمینه ی امور مربوط به دعوای الزام به تحویل اسناد و مدارک، به همراه تیم وکلای تخصصی اقدام به مشاوره و قبول دعاوی شما عزیزان می کند. مشاوره حقوقی امور گمرکی،قبول وکالت در پرونده‌های گمرکی، قبول وکالت در پرونده‌های شهرداری، قبول وکالت در پرونده‌های خانواده، قبول وکالت در پرونده‌های اصل ۴۹ و قبول وکالت در تمامی مراجع قضایی، توسط گروه وکلای مهر انجام می‌پذیرد. برای انجام امور حقوقی خود، می توانید با موسسه تماس بگیرید.